рефераты бесплатно

МЕНЮ


Международные авиационные организации

- щава эямилярин учуша щазыр вязиййятдя олмасы цзря авиамцяссисялярин

тялябляринин юз вахтында, иам вя кейфиййятли юдянилмяси;

- тапшырылан истисмар тялябляринин йериня йетирилмяси, тяйинаты цзря

авиасийа техникасыеые, сямяряли вя тящлцкясиз истифадяси.

Бунларла йанашы «АЗАЛ» Милли Авиаширкятин структурунда мцяссисяляр дя

фяалиййят эюстярир. Беля мцяссисялярдян бири «Азяраеронавигасийа»

мцяссисясидир. Бу мцяссися 1996-жы илин апрелиндя йарадылмыш вя мцлки

авиасийанын мцстягил мцяссисясидир. О, Азярбайжан Республикасынын щава

мяканында щава щярякятиня аеронавигасийа хидмяти сащясиндя рясми дювлят

сифаришчисидир. «Азяраеронавигасийа» мцяссисясинин ямякдашлыьы ашаьыдакы

кимидир:

1. ИКАО – Авропа вя Шималиатлантика Бцросу (Париъ шящяри) – ашаьыдакы

групларда:

а) ЕАНПЭ – Авропа аеронавигасийа планы;

б) ЭАТЕ – щава щярякятинин идаря едилмясинин аеронавигасийа

вязиййяти;

в) ТАПТАП – щава трасынын тятбиги вя щава мяканынын инкишафы;

г) ФЛОЕ – Авропа реэионунун аеронавигасийа системинин инкишафы.

ФЯСИЛ I I. ЩАВА НЯГЛИЙЙАТЫНЫН ИНКИШАФЫНЫН

ИГТИСАДИ ПРОБЛЕМЛЯРИ

Дцнйа игтисадиййатынын ясас тяркиб щиссяси олараг щава

няглиййаты чох йцксяк дяряжядя конйектура дяйишмяляриня мяруз галыр.

1974-75 вя 1980-82 илляр игтисади бющранлары дцнйа авианяглиййат

истещсалынын азалмасына сябяб олду вя уйьун олараг дцнйа щава

няглиййатында игтисади вязиййятин писляшмясиня эятириб чыхартды. Щава

няглиййатындакы бющран 1983 илядяк давам етди вя бир сыра игтисади

амиллярля баьлы иди, о жцмлядян цмуми тясяррцфат конйектурасынын

писляшмяси, инфлйасийа, туризм вя ишэцзар фяаллыьын азалмасы, йердяки

хидмят вя йанажаьын гиймятинин бащалылыьы вя с. 1980-жи илдян

етибарян авиаширкятляр бюйцк зийана дцшцрляр – илдя 1 млрд. доллардан

артыг. Авиаширкятлярин чоху мцфлис олдулар вя йа мцфлислилик вязиййятиня

йахынлашдылар. 1983 илдя бу просес дайанды, лакин бющрандан чыхыш йалныз

1984-жц иля тясадцф етди. Авиаширкятляр бахылан мцддят ярзиндя илк

дяфя олараг истисмар фяалиййятляриндян 2 млрд. доллар мябля-ьиндя тямиз

эялир ялдя етдиляр.

1985-жи илдян ися артыг авианяглиййат истещсалынын артым мейли

айдын мцшащидя едилмяйя башлады. Сярнишин дашымалары вя сярн-км.-

лярин иллик артымы мцвафиг олараг 5% вя 6% олду. Бющрандан

яввялки 1979-жу илдя ися бунлар 11,1% вя 13,2% иди. ИКАО цзвц

юлкяляринин авиаширкятляринин истисмар эялирляри истисмар хяржляриндян

8,5 млрд. доллар иди.

Демяли, гейд едя билярик ки, дцнйа щава няглиййаты бющран дюврцнц

архада гоймушдур, лакин дейя билмярик ки, онун эяляжяк инкишафы сабит

олажаг. Чцнки 1980-83-жц иллярдя бющрана сябяб олан игтисади амилляр

ясасян дяйишилмяз галмышдыр. Буну 1991-жи ил бющраны да тясдиг етди.

ИКАО Ассамблейасынын 27-жи сессийасы (1989) щава няглиййаты

инкишафынын игтисади мейлляриня нязяр йетирди. Сессийада дейилирди

ки, щава няглиййатынын истещсал вя эялирдя мцгайися олунажаг

дяряжядя уьурлу вязиййяти онунла изащ олуна биляр ки, авиайанажааьын

гиймяти адамбашына эялирдян вя йа гиймятляр индексиндян йаваш артырды.

1км-я дцшян сярнишин дашымаларынын орта артымы 3,6% иди вя мцгайися

цчцн ИЕЮ-лярдя адамбашына дцшян ьялирляр 7,3% артмалыдыр. 1км-я

йцк ставкалары илдя 3,4% артырды, ИЕЮ-ляр тяряфиндян ихраж едилян

сянайе малларынын гиймяти ися 3,5% артырды.

Сон онилликдя олан истисмар нятижяляри истисмар эялирляринин

2,1-6,1%-и тяшкил едирди. 1980-82-жи иллярдя ися истисмарда зийан мц-

шащидя олунмушдур. Дювр ярзиндя истисмар эялирляри 136млрд доллар

артмыш вя йа 9%-дян чох, 1990-жы илдя ися 204млрд доллар иди. Лакин

халис мянфяят (гейри-истисмар маддяляринин – кющня маддялярин ишлянмяси,

субсидийа, эялир верэиси, борж капиталына эюря фаизин верилмяси –

чыхыландан сонра) истисмар эялирляринин 0,5% -дян аз бир щиссясини

тяшкил едирди.

II.1. Бейнялхалг щава няглиййатынын игтисади

проблемляри

Дцнйа щава няглиййатынын сабит вя динамик инкишафына тясир едян

игтисади проблемляри 3 йеря айырмаг олар:

1. сийаси – игтисади проблемляр ;

2. техники характерли игтисади проблемляр ;

3. коммерсийа характерли игтисади проблемляр.

Сийаси–игтисади проблемляря аиддир– бцтцн дцнйа игтисадиййатына, онун

васитясиля дя щава няглиййатынын инкишаына тясир едян цмумигтисади

вя цмумсийаси проблемляр вя щава няглиййатына аид олан хцсуси

игтисади - сийаси проблемляр. Лакин, бу проблемляр гаршылыглы

ялагядардырлар вя бир – бирляри иля говушурлар. Онларын

фяргляндирилмяси ися шярти характер дашыйыр. Онларын бейнялхалг щава

няглиййатынын инкишафына тясири комплекс характер дашыйыр вя она

эюря дя онлар бирэя юйрянилмялидирляр.

Гейд олундуьу кими дцнйа тясяррцфат конйектурасынын вязиййяти

бирбаша олараг дцнйа щава няглиййатынын инкишафына тясир едир.

Дцнйа тясяррцфаты тсиклик : жанланма, йцксялиш, дурьунлуг вя бющран

дюврляри – инкишаф едир. Бу тсиклик инкишаф бирбаша олараг дцнйа

щава няглиййатына тя’сири иля йанашы дцнйа тижарятиндя, бейнялхалг

туризм вя ишэцзар ялагялярдяки йцксялиш вя азалмаларла дцнйа щава

дашымаларына да тясир едир. Игтисади амилляря аиддир: гиймятлярин

артымы вя алыжылыг габилиййятинин азалмсы иля мцшащидя олунан

инфлйасийа, инкишаф етмиш юлкяляр вя инкишаф етмякдя олан юлкялярдя

ишсизлийин артымы, щяйат сявиййясинин азалмасы вя диэяр амилляр:

ящалинин авиасийа иля йердяйишмясини вя мцвафиг олараг авиадашымалара

тяляби азалдан амилляр.

Бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафына жидди тя’сири валйута -

малиййя вя кредитин гейри-стабиллийи эюстярир.

Щяр шейдян юнжя бу милли валйуталарын дяйишмя курсларынын

АБШ долларына нязярян г-стабиллийидир. АБШ долларынын курсу сон илляр

сцни олараг галдырылмыш вя 1987-жи илдян ися кяскин олараг азалмаьа

башламышдыр. Беля вязиййят авиаширлятлярин эялирляринин азалмасы вя

йанажаг, диэяр хидмятляря эюря гаршылыглы щесаблашмаларда мябляьлярин

кючцрцлмяси иля баьлы юдямялярин артмасына эюря бюйцк малиййя

иткиляриня сябяб олур. Бурайа борж капиталына эюря банк кредити

фаизляринин артмасы да аиддир. Мцнтязям фяалиййят эюстярян

авиаширкятлярин яввялляр эютцрдцк ляри кредитляря эюря юдямяляри 1980-

жи илдян 1990-жы илядяк 2 дяфядян артыг артмыш вя 1990-жы илдя 2

млрд доллары ютмцшдцр. Борж капиталына эюря йалныз ялавя юдямяляр

илдя 4% тяшкил едир. Бу да авиаширкятлярин игтисадиййатында аьыр

йцкдцр. Бц- тцн бу амилляр бейнялхалг щава няглиййатынын малиййя

сабитлийиня тящлцкядир.

Игтисади комиссийа чярчивясиндя ИКАО Ассамблейасынын сон 2

сессийасында (1983 вя 1986) мцзакиря едилян мясялялярдян ян важиб икиси

бунлардыр: инкишаф етмякдя олан юлкялярдя щава няглиййаынын инкишафы

цчцн ресурсларын тапылмасы вя тяминин чятинляшмяси. ИКАО Шурасы

тяряфиндян Ассамблейанын 26-жы сессийасына щазырланан сяняддя дейилир

ки, сон илляр дцнйада олан игтисади чятинликляр бейнялхалг игтисади

мцнасибятляря эцжлц тясир етмиш вя бя’зи дювлятляр тяряфиндян

протексионист тядбирляря вя валйута эятириб чыхартды. Харижи тижарят

балансы проблеми проблеми валйута мящдудиййятлярини вя бир сыра

юлкялярдя мцлки авиасийа фяалиййятин-дян фондларын чыхарылмасына

сябяб олду. Нятижядя ися дцнйа авиаширкятляринин бюйцк яксяриййятиня

игтисади стабиллийи горумаг вя артыма наил олмаг цчцн малиййя

ресурслары чатмыр. Бурайа жидди бир проблеми дя ялавя етмялийик:

бирбаша олараг бейнялхалг щава ялагяляри сащясиндя дя юз яксини

тапан инкишаф етмякдя олан юлкялярлярин бейнялхалг боржларынын даими

олараг артмасы. Беля ки, хцсуси олараг Латын Америкасы юлкяляринин

борж проблеминя щяср едилмиш БМТ Игтисади комиссийасынын Латын

Америкасы вя Кариб щювзясиня (ЕКЛАК) аид фювгаладя конфрансы 1987-

жи илин яввялидя Мексикада кечирилди.

Конфрансын сон ижласында бяйямнамясиндя «Мехико бяйам- намяси»

гябул едилди. Орада инкишаф етмякдя олан юлкялярлярин фялакятляринин

сябябляри вя эцнащкарларын адлары чякилди. Бу сябяблярдян ян ясасы

инкишаф етмиш юлкяляр тяряфиндян иряли сцрцлян ядалятсиз бейнялхалг

игтисади вязиййятдир. Бу ядалятсизлийин пакрлаг нцмуняси реэион

юлкяляринин харижи боржларынын 380 млрд доллары кечмясидир. Тякжя

борж фаизляринин юдянилмяси реэион юлкяляринин ихражларынын 1/3– ни

тутур. Бир сыра юлкялярин щюкцмятляри борж мясялясиня йенидян

бахылмасыны тяляб етди. Хцсусян дя, кредит верянлярин эцзяштя

эетмяляри тяляб едилир. Буна жаваб олараг ися АБШ вя диэяр

капиталист юлкяляри вериляжяк эцзяштляри инкишаф етмякдя олан

юлкялярлярин дахили ишляриня гарышмаг кими саймаьа жящд едирляр.

Бейнялхалг щава няглиййатында да борж проблеми чох кяскиндир.

Беля ки, ИКАО–нун 3-жц АНК–да авиаширкятлярин боржу вя валйута

кючцрмяляриндя олан эежикмялярля ялагядар мясяляляря эениш диггят

айырылды. Конфранс валйута кючцрцлмяси проблеминин спесификлийини,

мцряккяблийини вя ящямиййятлийини нязяря алды вя онун бир чох юлкя

вя авиаширкятин игтисадиййатына тясир етдийини гябул етди. ИКАО- нун

мялуматларына эюря щал – щазырда авиаширкятлярин 850 млн доллар

дяйяриндя вясаитляри дондурулуб. Юдямялярин эежикдирилмясинин

авиаширкятлярин игтисадиййатына, дцнйа тижарятиндя щава няглиййатынын

ролуна мянфи тясирини нязяря алараг, беля фикирляр ешидилир ки,

авиаширкятлярин валйута кюжцрмяляриня дя хаммалын бейнялхалг

тижарятиндя истифадя едилян гайдалар тятбиг едилсин. Конфрансда

щямчинин гейд едилди ки, валйута кючцрмяляри иля ялагядар

эежикдирмяляр щеч дя гясдян едилмир вя дискриминасийа характери

дашымыр, бу йалныз инкишаф етмякдя олан юлкялярдя конверт едиля

биляжяк валйуталарын чатышмамасы иля ялагядардыр. Она эюря дя

конфранс валйута кючцрмяляри иля баьлы щеч бир мяслящят гябул

етмяди.

Дцнйа тясяррцфатында ящямиййятли йери туризм тутур. Бейнялхалг

туризм дцнйа авиадашымаларынын инкишафына тясир едир. Дцнйа туризм

тяшкилатына (ДТТ) 1990-жы илдя бцтцн няглиййат нювляри иля дашынан

харижи туристлярин сайы 400 млн. няфярдян чох олуб. Дцнйа цзря

туризмдян эялян эялир 180 млрд доллары ют-мцшдцр. Турист

дашымаларынын бюйцк ьир щиссяси щава няглиййатынын пайына дцшцр. Она

эюря дя, бейнялхалг туризмин дя асылы олдуьу дцнйа конйектурасында

олан дяйишикликляр бирбаша олараг щава няглиййатына да тясир едир.

Дцнйа сийасятинин проблемляри бейрялхалг щава няглиййаты фяа-

лиййятинин бир сыра аспектляриня тохунур. Бу эцн цчцн юлкялярин

щава няглиййатларынын ващид дцнйа щава няглиййаты системи

чярчивясиндя мювжуд олдуьу обйектив реаллыгдыр. Юлкя групларынын щяр

биринин щава няглиййатларынын инкишафынын игтисади шяртляри бир –

бириндян фярглидир. Гейд етмялийик, щава няглиййатынын игтисади

проблемляринин чоху дцнйадакы игтисади вязиййятдян асылы олараг щялл

едилир. Мялумдур ки, инкишаф етмиш юлкялярин авиаширкятляринин чоху

юзял вя йа корпаритивдир, кечмиш сосиалист юлкяляринин

авиаширкятляринин щамысы вя инкишаф етмякдя олан юлкялярин

авиаширкятляринин яксяриййяти щюкцмятя мяхсусдур.

Лакин, щюкцмят органларынын щава няглиййатынын фяалиййятиня

мцдахиляси дяряжяси авиаширкятин кимя мяхсус олмасындан вя

мцлкиййятин типиндян асылы дейил. Беля ки, гейри-тянзимлямя

сийасятини елан етмясиня бахмайараг, АБШ щюкцмяти юлкя дахилиндя

авиаширкятлярин фяалиййятиня гарышмагда

| Дцнйа сийасяти вя дцнйа тясяррцфаты |

|ялагяляри |

| Дцнйа базарынын конйектурасы |

| Авианяглиййат сийасяти : |

|гейри-тянзимлямя |

|вя протексионизм |

| Дювлят боржу |

| ЙБИВ уьрунда мцбаризя |

| Рягабят мцбаризяси |

| Биртяряфли дискриминасийа |

|фяалиййяти |

|СИЙАСИ-ИГТИСАДИ |

|ХАРАКТЕРЛИ |

| ТЕХНИКИ | | КОММЕРСИЙА |

|ХАРАКТЕРЛИ | |ХАРАКТЕРЛИ |

|Тяййаря паркынын модернляшмяси Коммерсийа щцгуглары вя|

|дашыма |

|щяжмляринин тянзими |

| Авиасийа тящлцкясизлийи Мцнтязям вя |

|гейри-мцнтязям |

|коммерсийа дашымаларынын нисбяти |

| Ятраф мцщитин мцщафизяси Гиймятйаранмасы |

|вя авиатарифлярин |

|тянзими |

| Авиайанажаьа гянаят Нормадан артыг |

|багаъын дашынмасы |

|вя юдянилмяси нормасы |

|Бейнялхалг дашымаларда |

|Дашымаларын коммерсийа |

|формаллыгларын садяляшдирилмяси шяртляринин|

|унификасийасы |

| |

|Аеропорт вя маршрут аваданлыглары- Коммерсийа |

|ющдяликляринин |

|нин истисмары |

|дашыйыжылар тяряфиндян йериня |

|йетирилмяси |

|Техники кюмяк |

Шяк. 1 Дцнйа щава няглиййатынын игтисади проблемляринин

гаршылыглы асылылыьы.

давам едир вя «ачыг сяма» доктринин шцарлары алтында юз дахили

гейри-тянзимлямя сийасятини бейнялхалг щава няглиййатына кечирмяк

истяйир. Бу сийасят бир чох юлкялярдя мцдафия тядбирляринин

эюрцлмясиня сябяб олур: протексионист тядбирляринин артмасы вя дцнйа

щава няглиййаты сащясиндя игтисади тянзимлямя иля баьлы мясялялярдя

щюкцмятлярарасы мцнагишялярин эцжлянмяси.

Бунунла ялагядар олараг либераллашманын да бейнялхалг щава

няглиййатынын инкишафыны гейд етмяк лазымдыр.

Эюстярилян гаршыдурмалара щямчинин аиддир: инкишаф етмякдя олан

юлкялярин ЙБИВ уьрунда мцбаризяси. Бу проблем артыг бейнялхалг щава

няглиййатына да тохунуб. Инкишаф етмякдя олан юлкяляр ИКАО цзвляринин

2/3 щиссясини тяшкил едир вя мцлки авиасийанын бцтцн бейнялхалг

форумларында бейнялхалг мцлки авиасийа щагда Чикаго конвенсийасында

гейд едилян ядалятли вя бярабяр имканлар принсипляринин щяйата

кечирилмяси мясялясини галдырырлар.

Лакин, авиаширкятляр цчцн ядалятли вя бярабяр имканлар щеч

дя щямишя мцлки авиасийа сащясиндяки бейнялхалг мцнасибятлярдя юз

яксини тапмыр. Сон илляр ИАТА–нын гиймят тянзими фяалиййятинин зяифлямяси

иля бейнялхалг авиадашымаларда рягабят мцбаризяси эцжляниб. Рягабят

авиаширкятляр арасындакы игтисади мцнасибятляр сферасындан щава

ялагяляри щагда дювлятлярарасы мцнасибятляря доьру ирялиляйиб.

Дювлятлярарасы мцнасибятляр сявиййясиндя рягабят мцбаризяси дювлятляр

тяряфиндян милли авиаширкятлярин марагларынын мцдафияси щалына кечиб.

Бу да айры–айры дювлятлярин диэярляринин щава няглиййатына гаршы

биртяряфли тядбирляря вя дискриминасийа фяалиййятиня сювг едир ки,

бу да протексионизм щалыны алыр. Бу кими биртяряфли дискриминатив

тядбирляря рягабят щагда дахили ганунлары бейнялхалг щава

няглиййатына шамил етмяк жящдлярини аид етмяк олар.

Бязи юлкялярин биртяряфли фяалиййяти щагда мясяля ИКАО – нун 3-

жц АНК – да айрыжа бир бянд кими гейд едилиб. ИКАО Ассамблейасынын

24-жц сессийасында гябул едилян А24-14 гятнамяси юлкяляри бейнялхалг щава

няглиййатынын инкишафына мянфи тясир едян дискриминасийа характерли

биртяряфли фяалиййяти щяйата кечирмямяйя чаьырды. ИКАО Шурасы бу

гятнамянин йериня йетирилмяси цчцн биртяряфли тядбирлярин бейнялхалг

няглиййата тясирини тядгиг етди вя 3-жц АНК–да «Бейнялхалг щава

няглиййатына тясир едян биртяряфли фяаилййят» мярузясини тягдим етди.

Мярузядя ясас диггят Бейнялхалг щава няглиййатынын сабит инкишафына

эцжлц тясир едян вя айры–айры юлкяляр тяряфиндян щяйата кечирилян

ашаьыдакы тядбирляря верилмишдир: рягабят щагда милли ганунверижилийин

Страницы: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9


Copyright © 2012 г.
При использовании материалов - ссылка на сайт обязательна.